Nội Dung Bài Viết
Long nhãn là gì? Có tác dụng gì?
*** Long nhãn là cùi của quả nhãn được sấy hoặc phơi khô, long nhãn là dược liệu, sử dụng chủ yếu của cây nhãn. Có vị ngọt, tính bình, ấm, giúp an thần, chữa mất ngủ, thiếu máu, làm tăng tuổi thọ…
- Tên khoa học là: Euphoria longan (Lour.) Steud.
- Họ: Bồ hòn (Sapindaceae)
Về cây nhãn
Nhãn là cây rất phổ biến mà chắc ai cũng biết, nó quá quen thuộc ở Việt Nam chúng ta, là loại cây nhiệt đới lâu năm có chiều cao trung bình khoảng 5 – 10 mét. Thân cây đứng thẳng, phân thành nhiều cành có lá um tùm. Bên ngoài thân được bao bọc bằng một lớp vỏ xù xì, có màu xám.
- Lá nhãn dạng kép, mọc so le, màu xanh và có hình dáng tương tự như hình lông chim, bao gồm khoảng 5 – 9 lá chét.
- Nhãn ra hoa vào mùa xuân. Hoa màu vàng nhạt, thường mọc thành chùm ở các kẽ lá hay mọc ngay đầu cành.
- Quả nhãn hình tròn, lớp vỏ bao ngoài nhẵn và có màu vàng xám. Bên trong vỏ là một lớp cùi nhãn màu trắng, có hạt đen nhánh nằm chính giữa.
Nhãn có nhiều loại như:
- Nhãn lồng,
- Nhãn đường phèn,
- Nhãn tiêu da bò,
- Nhãn miền thiết,
- Nhãn xuồng cơm vàng…
Đặc điểm của long nhãn
- Cùi nhãn sấy khô hay còn được gọi là long nhãn, có chỗ dày, chỗ mỏng không đều nhau. Có màu vàng cánh gián hoặc màu nâu đậm, mặt ngoài nhăn nheo, mặt trong sáng bóng.
- Ăn long nhãn có vị ngọt đậm, mùi thơm nhẹ, mềm, dẻo. Sờ tay vào thấy không bị dính.
Vị trí phân bố của cây nhãn
*** Cây nhãn ít kén đất và có khả năng chịu rét tốt nên có khả năng sinh trưởng ở nhiều vùng miền khác nhau. Ở Việt Nam, nhãn được trồng nhiều ở Hưng Yên, Hải Phòng, Nam Định, Vĩnh Phúc, Sơn La, Bắc Cạn…
Trên thế giới, nhãn còn được tìm thấy ở nhiều quốc gia như Indonesia, Thái Lan, Ấn Độ ( các bang Bengai và Asam ) hay các tỉnh khu vực miền nam Trung Quốc.
Bộ phận dùng làm dược liệu của cây nhãn
- Ngoài cùi nhãn và quả nhãn thì các bộ phận khác của cây nhãn như rễ, lá hay hạt cũng được Y học cổ truyền sử dụng làm thuốc chữa bệnh.
- Lá và rễ cây nhãn được thu hái quanh năm. Riêng hạt và cùi nhãn được thu vào mùa quả chín, thường là từ tháng 7 đến tháng 8 hàng năm.
Quả nhãn sau khi hái về sẽ được đem phơi nhiều nắng hoặc cho vào máy sấy ở nhiệt độ 40 – 50 độ C. Trong quá trình phơi, kiểm tra bằng cách lắc quả nghe tiếng kêu lóc cóc thì bóc vỏ, lột lấy cùi nhãn bên trong.
Cùi nhãn sẽ được tiếp tục đem sấy ở nhiệt độ 50 – 60 độ C cho đến khi sờ vào không thấy mật dính ở tay là được.
Cách để bảo quản long nhãn
- Bảo quản long nhãn trong hộp kín hoặc đóng gói hút chân không, để nơi thoáng mát, khô ráo.
Thành phần hóa học của long nhãn
*** Cùi nhãn tươi: Trong cùi nhãn còn tươi chứa đến 77,15% là nước; 1, 47% protid; 0,13% chất béo, sắt, vitamin A, B & C cùng đường sacarose cùng các hợp chất chứa nito có khả năng tan trong nước.
Long nhãn hay cùi nhãn khô: Có độ tro khoảng 3,36%, chiếm 0,85% nước và một số thành phần khác như sắt, vitamin C, glucose, acid taetric, sacarose và các chất không hòa tan trong nước.
Hạt nhãn: Trong thành phần của hạt nhãn có chứa saponin, tanin, chất béo ( bao gồm acid xyclopropanoid, acid dihydrosterculic) và hàm lượng tinh bột đáng kể.
Lá nhãn: Chứa các hợp chất như b -sitosterol, quexitin, 16-hentriacontanol, tanin và quexitrin…
Đặc tính của long nhãn
- Vị ngọt, tính bình, ấm, không chứa độc,
- Long nhãn có khả năng quy vào 2 kinh Tâm và Tỳ
Một vài tác dụng phổ biến theo đông y
* Trong Đông y, long nhãn có tác dụng bổ tâm tỳ, an thần, lợi khí, dưỡng huyết. Chủ trị suy giảm trí nhớ, chữa hay quên, rối loạn giấc ngủ, lo âu, thiếu máu, mệt mỏi, suy nhược cơ thể, kéo dài tuổi thọ.
Một số nghiên cứu hiện đại cho thấy, các thành phần trong long nhãn cũng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như:
- Vitamin C giúp chống cảm cúm, cải thiện hệ miễn dịch, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp, tim mạch.
- Thành phần chất đồng được tìm thấy trong long nhãn giúp ngăn ngừa loãng xương ở phụ nữ mãn kinh.
- Hoạt chất Riboflavin có tác dụng giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề về mắt, đặc biệt là căn bệnh đục thủy tinh thể.
- Ngoài ra, với thành phần vitamin A, C dồi dào cùng nhiều khoáng chất thiết yếu, long nhãn còn có tác dụng chống lão hóa, làm đẹp da.
Cách dùng và liều lượng
*** Tùy theo lứa tuổi, thể trạng có thể dùng 9 – 18g long nhãn một ngày. Dược liệu này được dùng phổ biến dưới dạng thuốc sắc, cao lỏng, thuốc hoàn, ngâm rượu hay chế biến thành các món ăn bài thuốc để cải thiện sức khỏe.
Một số tác dụng của long nhãn
- Bồi bổ, tăng cường sức khỏe,
- Cải thiện trí nhớ, giảm stress,
- Điều trị chứng hoảng loạn, hay quên,
- Giúp ngủ ngon hơn,
- Rất tốt cho hệ tim mạch.
Những tác dụng phụ có thể xảy ra
- Nóng trong,
- Nổi mụn,
- Táo bón,
- Tăng cân,
- Tăng lượng đường trong máu,
- Thai phụ ăn nhiều long nhãn có thể bị ra huyết, đau bụng, động thai.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng long nhãn
* Long nhãn dù tốt nhưng nếu sử dụng không đúng cách có thể gây phản tác dụng. Đặc biệt, một số đối tượng dùng long nhãn có thể khiến bệnh tình diễn tiến nặng hơn. Vì thế nếu bạn sử dụng với một số lượng ít như một loại thực phẩm ăn uống hàng ngày thì không sao cả. Nhưng nếu bạn sử dụng nó như một vị thuốc chữa bệnh thì cần phải được tư vấn và kê đơn của bác sỹ.
Thời điểm tốt nhất để ăn long nhãn là sau bữa ăn từ 1- 2 giờ. Tránh dùng khi bụng đang trống rỗng bởi thành phần vitamin C trong long nhãn có thể gây cồn cào, xót ruột, ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày. Không dùng quá liều lượng được khuyến cáo.
Những đối tượng không nên dùng long nhãn
Do có tính nóng, long nhãn không được khuyến cáo sử dụng cho những đối tượng sau:
- Phụ nữ mang thai,
- Người đang bị nóng trong với biểu hiện táo bón, nổi mụn nhọt, mẩn ngứa,
- Những đối tượng đang bị bệnh nổi mề đay,
- Người có biểu hiện cảm mạo, uất hỏa,
- Người đang bị đầy bụng,
- Ngoài ra, những người đang bị thừa cân, béo phì, tiểu đường cần hạn chế ăn long nhãn do nguyên liệu này chứa hàm lượng đường rất cao.
Xem thêm: Long nhãn Hưng Yên sấy khô
