Nội Dung Bài Viết
Suy dinh dưỡng: Những điều bạn cần biết
Suy dinh dưỡng là kết quả của một chế độ ăn không đầy đủ, thiếu thức ăn. Xảy ra khi lượng chất dinh dưỡng hoặc năng lượng hấp thụ quá cao, quá thấp hoặc thiếu cân bằng.
Suy dinh dưỡng có thể dẫn đến chậm phát triển hoặc cân nặng thấp hơn nhiều so với chiều cao, trong khi một chế độ ăn uống cung cấp quá nhiều thực phẩm nhưng không được điều chỉnh để cân bằng thì sẽ dẫn tới béo phì.
Ở nhiều nơi trên thế giới, suy dinh dưỡng phần lớn là do thiếu thức ăn. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, suy dinh dưỡng có thể là do một căn bệnh nào đó của cơ thể, chẳng hạn như rối loạn ăn uống hoặc bệnh mãn tính khiến người đó không thể hấp thụ chất dinh dưỡng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), suy dinh dưỡng là mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Trên toàn cầu, nó gây ra khoảng 45% số ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi.
Vậy suy dinh dưỡng là gì?
Suy dinh dưỡng là do tình trạng thiếu chất dinh dưỡng gây ra. Trong trường hợp một người nào đó ăn quá nhiều loại thực phẩm, dư thừa chất dinh dưỡng dẫn đến béo phì cũng được gọi là một dạng khác của suy dinh dưỡng.
Nhưng trong phạm vi bài viết này sẽ chỉ tập trung phân tích về suy dinh dưỡng do thiếu chất dinh dưỡng và không tiêu thụ đủ lượng thức ăn để dẫn tới cân bằng. Đối tượng là cả ở người lớn và trẻ em.
Chế độ ăn uống kém có thể dẫn đến thiếu vitamin, khoáng chất và các chất thiết yếu khác. Quá ít protein có thể dẫn đến chứng suy dinh dưỡng ở trẻ em, các triệu chứng bao gồm một vùng bụng bị phồng rộp. Thiếu vitamin C có thể dẫn đến bệnh ghẻ.
Bệnh ghẻ có thể ảnh hưởng đến người lớn tuổi, những người uống quá nhiều rượu và những người không ăn trái cây và rau quả tươi. Một số trẻ sơ sinh và trẻ em có chế độ ăn uống kém không đầy đủ chất dinh dưỡng rất dễ dẫn tới bị mắc bênh ghẻ.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 462 triệu người lớn tuổi trên toàn thế giới bị suy dinh dưỡng và còi cọc do chế độ ăn uống kém làm ảnh hưởng đến 159 triệu trẻ em trên toàn cầu.
Suy dinh dưỡng khi còn nhỏ không chỉ dẫn tới những vấn đề về sức khỏe lâu dài mà còn là một vấn đề lớn cho giáo dục và cơ hội việc làm bị hạn chế trong tương lai. Trẻ em bị suy dinh dưỡng sau này lớn lên lấy chồng sinh con thì em bé của họ có nhiều khả năng sẽ nhỏ hơn những trẻ em khác.
Suy dinh dưỡng cũng có thể làm cho các vết thương và bệnh tật lâu khỏi hơn, nó cũng làm cho các bệnh như sởi, viêm phổi, sốt rét và tiêu chảy trở nên nghiêm trong hơn. và khiến cho cơ thể dễ mắc bệnh hơn.
Triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng của suy dinh dưỡng bao gồm:
- chán ăn hoặc không quan tâm tới thức ăn đồ uống
- mệt mỏi và khó chịu
- không thể tập trung
- luôn cảm thấy lạnh
- mất chất béo, khối lượng cơ và mô cơ thể giảm
- nguy cơ mắc bệnh cao hơn và mất nhiều thời gian hơn để chữa lành
- thời gian chữa lành vết thương lâu hơn
- nguy cơ biến chứng cao hơn sau phẫu thuật
- Phiền muộn
- giảm tình dục và các vấn đề với khả năng sinh sản
Trường hợp nặng hơn:
- hơi thở trở nên khó khăn
- da trở nên mỏng, khô, không đàn hồi, nhợt nhạt và lạnh
- má hóp lại và mắt bị trũng vào trong, khi chất béo biến mất khỏi mặt
- tóc trở nên khô và thưa thớt, dễ dụng tóc
- Cuối cùng, có thể cả suy hô hấp và suy tim.
Người bị suy dinh dưỡng thường không cảm thây nhưng vấn đề này những nó sẽ giết chết họ nếu nhị đói trong vòng 8 tới 12 tuần.
Ở trẻ em có thể thấy dễ nhất là sự chậm lớn, hay mệt mỏi và dễ cáu kỉnh. Phát triển về các hành vi và trí tuệ chậm dẫn đến khó khăn trong học tập.
Ngay cả khi được điều trị, nó cũng có thể ảnh hưởng lâu dài tới chức năng tâm thần, và các vấn đề về tiêu hóa có thể kéo dài. Ở một số trường hợp chúng có thể kéo dài suốt đời.
Ở người lớn bị suy dinh dưỡng, khi đã trưởng thành có thể hồi phục hoàn toàn nhờ diều trị.
Nguyên nhân
Suy dinh dưỡng có thể do các điều kiện môi trường và y tế khác nhau.
1) Lượng thức ăn thấp
Vấn đề này có thể do điều kiện gia đình, hoặc do các triệu chứng của bệnh tật, ví dụ như khó nuốt, răng giả, đau miệng…
2) Các vấn đề sức khỏe tâm thần
Các vấn đề về trầm cảm, sa sút trí tuệ, tâm thần phân liệt, chán ăn thần kinh, và bulimia có thể dẫn đến suy dinh dưỡng.
3) Các vấn đề xã hội và di chuyển
Một số người không thể ra khỏi nhà để mua thực phẩm, hoặc thấy khó khăn trong việc chuẩn bị bữa ăn ví du như đau chân, liệt. Những người sống một mình và bị cô lập có nguy cơ cao hơn, một số người không đủ tiền để mua thực phẩm và những người không biết nấu ăn.
4) Rối loạn tiêu hóa và bệnh dạ dày
Nếu cơ thể không hấp thụ tốt các chất dinh dưỡng, ngay cả khi có một chế độ ăn lành mạnh vẫn sẽ bị suy dinh dưỡng. Những người mắc bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng có thể cần phải cắt bỏ một phần ruột non để giúp họ hấp thu chất dinh dưỡng.
Bệnh celiac là một rối loạn di truyền liên quan đến sự không dung nạp gluten. Nó có thể dẫn đến tổn thương niêm mạc ruột và hấp thu thức ăn kém.
Tiêu chảy dai dẳng, nôn mửa hoặc cả hai có thể dẫn đến mất chất dinh dưỡng quan trọng.
5) Nghiện rượu
Nghiện rượu có thể dẫn đến viêm dạ dày hoặc tổn thương tuyến tụy. Điều này có thể làm cho khó tiêu hóa thức ăn, hấp thụ các loại vitamin nhất định và tạo ra các hormon điều hòa sự trao đổi chất.
Rượu có chứa calo, vì vậy người đó có thể không cảm thấy đói. Họ có thể không ăn đủ thức ăn thích hợp để cung cấp cho cơ thể các chất dinh dưỡng thiết yếu.
6) Cho con bú trong thời gian ngắn
Không cho con bú, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, có thể dẫn đến suy dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh và trẻ em.
Các yếu tố rủi ro
Ở một số nơi trên thế giới, suy dinh dưỡng phổ biến và dài hạn có thể là do thiếu thực phẩm.
Ở các quốc gia giàu có, những người có nguy cơ suy dinh dưỡng cao nhất là:
- Những người lớn tuổi, đặc biệt là những người phải nhập viện hoặc chăm sóc thể chế lâu dài
Suy dinh dưỡng ở người lớn
- những cá nhân bị cô lập về mặt xã hội
- người có thu nhập thấp
- những người khó hấp thụ chất dinh dưỡng
- những người có rối loạn ăn uống mãn tính, chẳng hạn như chứng bulimia hoặc chán ăn thần kinh
- những người đang phục hồi một bệnh tật nào đó
Chẩn đoán
Chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể ngăn ngừa sự phát triển và biến chứng của suy dinh dưỡng.
Có một số cách để xác định những người trưởng thành bị suy dinh dưỡng hoặc có nguy cơ bị suy dinh dưỡng. Ví dụ như, bộ công cụ ‘MUST’ (‘BẢNG’ BMI và biểu đồ giảm cân).
Đây là một số bước để bạn tham khảo:
Bước 1 : Đo chiều cao và cân nặng, tính toán chỉ số khối cơ thể ( BMI ) và điểm số.
Bước 2 : Để ý tới số phần trăm giảm cân không mong muốn và cho điểm số. Ví dụ, mất 5 tới 10 phần trăm mà không nằm trong kế hoạch dự kiến thì sẽ cho điểm số là 1, nhưng mất 10 phần trăm trở lên thì sẽ là 2.
Bước 3 : Kiểm tra và xác định tất cả các vấn đề về sức khỏe tâm thần và thể chất sau đó cho điểm số. Ví dụ, nếu một người bị bênh nặng và không ăn uống gì trong hơn 5 ngày, thì sẽ nghi điểm là 3.
Bước 4 : Thêm điểm từ các bước 1, 2 và 3 để có được điểm số rủi ro tổng thể.
Bước 5 : Lập một kế hoạch chăm sóc theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.
Nếu người đó có nguy cơ suy dinh dưỡng thấp, điểm số tổng thể của họ sẽ là 0. Điểm 1 cho thấy rủi ro trung bình và 2 hoặc nhiều hơn cho thấy có nguy cơ cao.
Điều trị
Sau khi sàng lọc bộ công cụ ‘MUST’, những điều sau đây có thể xảy ra:
- Nguy cơ thấp : Các khuyến nghị bao gồm sàng lọc liên tục tại bệnh viện và ở nhà.
- Nguy cơ trung bình : Người đó có thể sẽ phải theo dõi, lượng thức ăn của họ sẽ được theo dõi trong 3 ngày, và họ sẽ được khám nghiệm liên tục.
- Nguy cơ cao : Người đó cần được điều trị từ bác sĩ hoặc một chuyên gia dinh dưỡng, và họ sẽ được chăm sóc liên tục.
Đối với những loại rủi ro khác cần được trợ giúp tư vấn về lựa chọn thực phẩm và thói quen ăn uống.
Các loại điều trị
Các loại điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của suy dinh dưỡng, và những vân đề về nguy cơ của biến chứng.
Các bác sĩ sẽ đưa ra những lời khuyên và một kế hoạch chăm sóc sức khỏe đạt mục tiêu, với các mục tiêu cụ thể để điều trị, thường thì sẽ có một kế hoạch ăn uống đặc biệt cùng với một số chất dinh dưỡng bổ sung.
Những người ở tình trạng suy dinh dưỡng nghiêm trọng có thể cần bổ xung chất dinh dưỡng nhân tạo qua ống tiêm hoặc qua tĩnh mạch.
Bệnh nhân sẽ được theo dõi chặt chẽ để hồi phục dần dần, và việc điều trị của họ sẽ được theo dõi thường xuyên để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng của họ được đáp ứng.
Chế độ ăn
Bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng sẽ đưa ra các lựa chọn về thực phẩm lành mạnh giàu chất dinh dưỡng với bệnh nhân, để khuyến khích họ thực hiện một chế độ ăn lành mạnh, bổ dưỡng với lượng calo thích hợp. Những người thiếu dinh dưỡng sẽ cần thêm nhiều calo để phục hồi.
Theo dõi tiến độ
Theo dõi thường xuyên sẽ giúp đảm bảo lượng calo và chất dinh dưỡng thích hợp. Điều này có thể được điều chỉnh theo yêu cầu của bệnh nhân thay đổi. Bệnh nhân được hỗ trợ dinh dưỡng nhân tạo sẽ bắt đầu ăn bình thường càng sớm càng tốt.
Phòng ngừa
Để ngăn ngừa suy dinh dưỡng, mọi người cần ăn nhiều chất dinh dưỡng từ nhiều loại thực phẩm khác nhau. Nên có một lượng cân bằng carbohydrates, chất béo, protein, vitamin, và khoáng chất, cũng như nhiều nước và đặc biệt nước là rất quan trọng.
Những người bị viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, bệnh loét dạ dày, nghiện rượu và các vấn đề sức khỏe khác sẽ được điều trị thích hợp với tình trạng của họ.
